Als een familielid of vriend lijdt aan dementie of een geestesziekte zoals de ziekte van Alzheimer komen er heel wat zorgen bij te pas. Daarom wordt de woning van de dementerende vaak verkocht om de kosten van het rusthuis of de gespecialiseerde instelling te betalen. Maar dan is de grote vraag: kan ik mijn huis verkopen als mijn partner, ouder of ander familielid dement is?
Wilsbekwaam of wilsonbekwaam?
Als de oudere nog fris van geest is en beslissingen kan nemen voor zichzelf, is deze persoon wilsbekwaam en volstaat een volmacht om de verkoop te laten doorgaan. Is dit niet het geval? Dan kan een notaris de dementerende aanspreken om zijn of haar geestelijke toestand te beoordelen, eventueel aangevuld met een medisch attest van de behandelende arts. Daarna kan de wilsonbekwame persoon onder bewindvoering geplaatst worden.
Om een verkoopcontract van een woning te ondertekenen, moet de eigenaar wilsbekwaam zijn. Met een handtekening van een wilsonbekwaam persoon kan de verkoopovereenkomst geweigerd of zelfs nietig verklaard worden door een notaris.
Hoe kan je de woning van een demente verkopen?
1. Met een zorgvolmacht van de wilsbekwame eigenaar
Is je moeder, vader of familielid nog wilsbekwaam? Dan kan een volmacht met de juiste bevoegdheden volstaan voor een (toekomstige) verkoop. Een zorgvolmacht geeft de bevoegdheid aan één of meerdere personen om het vermogen te beheren en om specifieke handelingen uit te voeren, zoals de verkoop van een woning.
De volmacht voor een dementerende ouder, partner of familielid wordt opgesteld op het moment dat de eigenaar van de woning nog wilsbekwaam is. Ouderen die twijfelen aan hun toekomstige (mentale) gezondheid wachten dus best niet lang om een zorgvolmacht op te stellen. De volmacht regelen bij dementie kan zowel als de demente persoon nog wilsbekwaam is, als wanneer die wilsonbekwaam wordt.
De persoon kan ook perfect zelf bepalen dat de zorgvolmacht enkel geldig is op het moment dat hij of zij niet meer wilsbekwaam is. Dit geeft veel meer flexibiliteit en mogelijkheden om te plannen richting de toekomst. Om dit te doen moet de volmacht wel geregistreerd worden in het Centraal Register voor Lastgevingen. Anders kan de volmacht beëindigd worden op het moment dat de persoon wilsonbekwaam wordt verklaard. En dat is in dit geval net niet de bedoeling.
In bepaalde gevallen zal een volmacht voor een dementerende ouder of partner onvoldoende bescherming bieden en zal de gerechtelijke bewindvoering een betere optie zijn.
2. De wilsonbekwame eigenaar onder gerechtelijke bewindvoering plaatsen
Als een oudere niet meer kan beslissen over zichzelf en zijn of haar financiën op het moment dat je de woning wil verkopen, zal die onder gerechtelijke bescherming kunnen geplaatst worden. De wilsonbekwame persoon zal dan een bewindvoerder toegewezen krijgen door een vrederechter.
De bewindvoerder zal beslissen over medische zorgen, financiën en het beheer van de eigendommen, zoals meubels en de woning. Hij of zij houdt alle uitgaven bij en houdt een inventaris bij van alle bezittingen.
De vrederechter kiest meestal een familielid als bewindvoerder, maar het kan ook een professional, buur of goede kennis zijn. Is er nog een mede-eigenaar zoals een echtgenoot, zoon of dochter die wel nog wilsbekwaam is? Dan kan die aan de familierechtbank vragen om bepaalde bevoegdheden van de wilsonbekwame eigenaar over te dragen aan zichzelf of iemand anders.
Stel, je moeder of vader heeft dementie en zit in een rusthuis. De verzorgingskosten worden steeds zwaarder en de ouderlijke woning heeft onderhoud nodig. Je bent aangesteld als bewindvoerder en wil het huis of appartement verkopen om de kosten te dekken. Toch zal je eerst nog langs de vrederechter moeten om toestemming te vragen voor verkoop. De rechter zal het bod en de notariële akte onderzoeken en beoordelen.
Wanneer kan je de woning van een wilsonbekwaam persoon verkopen?
Een woning verkopen bij wilsonbekwaamheid mag enkel in hoogste nood. De wetgeving wil dat de woning, meubels en alle persoonlijke aandenkens zo lang mogelijk beschikbaar blijven van de oudere. Wanneer kan het dan wel?
- De oudere komt nooit meer naar huis
- De woning is in slechte staat en kan niet meer verhuurd of gerenoveerd worden
- De verkoop moet de medische kosten en verblijfkosten van de oudere in de zorginstelling bekostigen
Wanneer mag je de woning van een demente zelf verkopen?
In de meeste gevallen zal het huis of appartement verkocht worden via een openbare verkoop omdat dit volgens de wet voor de meeste opbrengst zorgt voor de dementerende. Het huis of appartement wordt eerst geschat door een onafhankelijke vastgoedexpert en daarna openbaar verkocht. Maar de bewindvoerder kan de vrederechter vragen om de woning uit de hand te verkopen als blijkt dat dit beter is. In de praktijk is dit laatste vaker de regel.
Je kan de vrederechter overtuigen door een bod van een kandidaat-koper voor te leggen dat minstens gelijk is aan het bedrag dat de onafhankelijke vastgoeddeskundige heeft geschat. Dat bod moet voorgelegd worden met alle verkoopdocumenten. Pas als de vrederechter akkoord gaat, kan de verkoop gesloten worden. Teken dus nooit een voorlopige verkoopovereenkomst voordat je de vrederechter om toestemming hebt gevraagd.
Conclusie
Is de dementerende nog bij volle verstand? Dan kan een zorgvolmacht volstaan om de woning in naam van je moeder, vader, grootouder of partner te verkopen. Zoniet zal een vrederechter de demente oudere onder bewindvoering plaatsen.
Eens je de bevoegdheid hebt om de verkoop te starten kan het interessanter zijn om het huis van je demente familielid of vriend zelf te verkopen. Tenminste als de woning evenveel of zelfs meer kan opbrengen dan de geschatte waarde. Vraag raad aan een notaris en zorg ervoor dat je de juiste volmacht hebt om de verkoop in naam van de demente af te ronden.
Bron: notaris.be